شرایط تحصیل و زندگی در ایتالیا

شاید شما هم از آن دسته هستید که ایتالیا را با فرهنگ گرم و آسان‌گیرش در قاره‌ی اروپا می‌شناسید. کم نیستند افرادی که برای انتخاب مقاصد مهاجرتی، اقامتی، شغلی، تحصیلی یا گاهی حتی توریستی، قطب سرد و گرم فرهنگی را مدنظر قرار می‌دهند. اما ایتالیا نمی‌تواند تنها به این دلیل، مقصد چیزی نزدیک به ۳۲۰۰۰ دانشجوی بین‌المللی شده باشد. در این مطلب به بررسی شرایط تحصیل و زندگی در ایتالیا می پردازیم …

ایتالیا: این سه رنگ مشترک

پیتزا؟ پاستا؟ آث‌ میلان؟ رم؟ کلسئوم؟ چه چیزی شما را در رابطه با ایتالیا به وجد می‌آورد؟

هنوز خیلی‌ها شکوه امپراطوری روم باستان را در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهرهای ایتالیا جستجو می‌کنند. خیلی‌ها هم دنبال آغازها می‌گردند. آغاز رنسانس و اولین دانشگاه سبک جدید که هنوز هم در حال آموزش به دانشجوهاست: بولونیا. آغاز تفکر درباره‌ی گرد بودن زمین با گالیله و بسیاری رمز و رازها و اولین‌ها، با داوینچی. ایتالیا تاریخی دارد که به تنهایی برای تکیه کردن کافی‌ است.

اما اگر بپرسید امروز چه در چنته دارد، از پاسخ نمی‌ماند. اولین گام‌ها در ارتباطات وایرلس با مارکونی، اکتشافات نوروساینس ریزولاتی(نورون‌های انعکاسی)، اولین طرح‌ها در سیستم‌های هوشمند شهری و جاده‌ای… که همه و همه بر پایه‌ی سیستم تفکر خلاق و آموزش مونته‌سوری سوار شده‌اند.

این‌ها همه در کنار معماری بی‌نظیر و محیط هنرمندانه‌ی این کشور، نه فقط آن را به انتخابی مناسب برای رشته‌های مهندسی و تجربی، بلکه به طور خاص  به یکی از بهترین گزینه‌ّهای تحصیل هنر برای دانشجوها تبدیل کرده‌ است.

نام کشور	ایتالیا
دین رسمی	اکثریت مسیحی(حدود ۷۵٪) {از ۱۹۸۵ دین رسمی وجود ندارد}
جمعیت	60 میلیون نفر
موقعیت جغرافیایی	جنوب اروپا
زبان رسمی	ایتالیایی
حکومت	جمهوری پارلمانی
آب و هوا	چهار فصل/ تنوع در مناطق مختلف
پایتخت	رم
واحد پول	یورو
اختلاف ساعت با ایران	۲:۳۰- ساعت (میلان و رم)

احتمالاً بی‌دلیل نیست که بسیاری از دانشجویان بین‌المللی در ایتالیا، کاملاً حس می‌کنند در خانه‌ی خودشان هستند. دانشگاه بولونیا از سال ۱۰۸۸ پذیرای دانشجوها بوده و قدیمی‌ترین دانشگاه سبک مدرن در جهان است که تأسیس آن سبب شد یکی از اسامی مستعار شهر بولونیا را به آن بدهند: “la dotta” به معنای آموخته.

ایتالیا با افتخار دارای بالاترین رکورد انتشارات علمی در زمینه‌ی نشریات پژوهشی ممتاز در اروپا، با تمرکز بر بیولوژی، علوم طبیعی، فیزیک، داروسازی، پزشکی، ریاضیات و علوم کامپیوتر است. از محققان و پروفسورهای ایتالیایی همواره در برترین و شناخته شده‌ترین دانشگاه‌های بین‌المللی به‌گرمی استقبال و دعوت به کار می‌شود.

کشور ایتالیا نقش مهمی در انقلاب اخیر تحصیلات دانشگاهی بازی کرده است. این انقلاب تحت عنوان «فرآیند بولونیا» شناخته می‌شود. این کشور یکی از چهار کشور تشکیل دهنده‌ی ناحیه‌ی اروپایی تحصیلات دانشگاهی است. این جریان با امضای بیانیه‌ی سوربون در ۱۹۹۸، که اولین قدم در انقلاب تحصیلات دانشگاهی بود، شکل گرفت. امروزه فرآیند بولونیا در اروپا در حال اجراست.

بر اساس پروسه‌‌ی بلونیا، سیستم آموزشی در ایتالیا در سال ۱۹۹۰ تغییر کرد. از آن زمان، ایتالیا نظامی ۳ دوره‌ای را اجرا می‌کند که شامل موارد زیر است:

• دوره‌ی اول: مدرک کارشناسی (۳ سال) و مدرک تک‌دوره
• دوره‌ی دوم: مدرک کارشناسی ارشد (۲ سال) و مقطع اول کارشناسی حرفه‌ای
• دوره‌ی سوم: دکتری (۵ تا ۶ سال) مدرسه‌ی تخصص و مقطع دوم کارشناسی حرفه‌ای

این نظام آموزشی به دو قطب دانشگاهی (شامل ۹۷ دانشگاه) و غیردانشگاهی (شامل ۱۳۷ مؤسسه) در سرتاسر ایتالیا تقسیم می‌شود.

آموزش در دانشگاه‌های ایتالیا، به نسبت نیازهای هر رشته، بیشتر متمرکز در سالن‌های کنفرانس بزرگ است. همچنین از دانشجوها انتظار می‌رود ساعت‌های قابل توجهی را بیرون از کلاس درس مشغول آمادگی برای امتحاناتشان باشند.

امتحانات دانشگاهی بعد از دوره‌ی تدریس برگزار می‌شود و بخش عمده‌ی آن شفاهی است؛ هرچند برخی رشته‌ها در ایتالیا نیاز به آزمون‌های کتبی دارند. هر آزمون در تاریخ‌های مختلف ارائه می‌شود که دانشجوها می‌توانند از بین آنها انتخاب کنند. ضمناً حق پاک کردن یک نمره و برگزاری مجدد یک امتحان برای دانشجو در صورت نارضایتی از نمره‌ی اول یک آزمون، برای دانشجوها محفوظ است.

سال تحصیلی از دو ترم تشکیل شده است. ترم اول از سپتامبر/ اکتبر آغاز و در ژانویه/ فوریه تمام می‌شود. ترم دوم در فوریه شروع می‌شود و در جولای پایان می‌یابد. تاریخ دقیق شروع و پایان دوره‌های رسمی دانشگاهی در ایتالیا در هر دانشگاه متفاوت است، اما هر ترم دانشگاهی نهایتاً ۲۰ هفته به طول می‌انجامد. این ترم‌ها شامل ۱۴ هفته‌ی تدریس و ۶ هفته‌ی آزمون هستند.

شرایط تحصیل در ایتالیا

برای تحصیل در مقاطع مختلف در ایتالیا، باید موارد متعددی را در ذهن داشته باشید:

کارشناسی

برای مهیا کردن شرایط ورود به مقطع کارشناسی در دانشگاه‌های ایتالیا، باید تحصیلات دوره‌ی دوم متوسطه را با موفقیت پشت ‌سر گذاشته باشید، مدرک دیپلم و پیش دانشگاهی (دیپلم 12 ساله) معتبر داشته باشید و برای ورود به دانشگاه در کشور خودتان حائز شرایط باشید.

یادتان باشد که همواره باید سطح دانش زبان ایتالیایی‌تان را تقویت کنید. این کار به خصوص در شرایطی که در کنار تحصیل، قصد کار در ایتالیا را برای تأمین مخارج دارید، لازم است.

کارشناسی ارشد

برای تحصیل کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های ایتالیا، نیاز به مدرک مرتبط کارشناسی آن دارید. به عنوان بخشی از مدارک مورد نیاز، باید در زمان اپلای برای رشته‌ی مورد نظرتان موارد زیر را آماده کنید:

• مدارک شناسایی
• ریزنمرات آخرین مدرک تحصیلی
• فرم درخواست پذیرش دانشگاه
• توصیه‌نامه
• انگیزه‌نامه
• مدرک زبان (انگلیسی یا ایتالیایی، با توجه به  زبان رشته‌ی تحصیلی)

دکتری

برای تحصیل دکترا در ایتالیا، نیاز به مدرک دیپلم یا کارشناسی ارشد مرتبط دارید. بعضی دانشگاه‌های ایتالیا از شما درخواست ارائه‌ی پرپوزال تحقیقاتی‌تان را هم می‌کنند.

یادتان باشد…

برای تحصیل در ایتالیا همیشه با مشاور معتمد یا کارشناس امر یا هر راه دیگر چک کنید تا مطمئن شوید حداقل مدرک و نمره‌ی مورد نیاز برای ورود به دانشگاه چیست.

برای رشته‌های خاصی که رقابت در آنها بالاست (مانند پزشکی، دامپزشکی، آموزش و معماری)، مؤسسات دانشگاهی آزمون‌های ورودی مخصوص برگزار می‌کنند.

زبان

همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم، زبان رسمی ایتالیا، ایتالیایی ‌است. هرچند عده‌ای هم هستند که آلمانی، فرانسوی، اسلوونیایی، و لادینو صحبت می‌کنند. اما خاطرتان باشد اگر با زبان انگلیسی به ایتالیا می‌روید، نمی‌توانید تضمین کنید که بشود با هرکسی در کوچه و بازار انگلیسی صحبت کرد. تقریباً مثل حالتی که در ایران داریم. به ویژه اگر از مرکزیت شهر‌های پرجمعیت دور شوید یا سروکارتان با یکی دو نسل قبل‌تر از نسل امروزی باشد. بنابراین تحت هر شرایطی، دانش زبان ایتالیایی در حد زندگی روزمره لازم است.

اما دانشگاه‌های ایتالیا هر سال تعداد بیشتری از رشته‌ها را به صورت انگلیسی یا تلفیقی از دو زبان ایتالیایی/ انگلیسی ارائه می‌دهند. هرچه مقطع تحصیلی‌تان بالاتر باشد، این رشته‌ها بیشتر می‌شوند. با توجه به افزایش تعداد دانشجوهای بین‌المللی در ایتالیا، حتی دانشگاه پلی‌تکنیک میلان اعلام کرده که تمامی رشته‌ها را به زبان انگلیسی ارائه خواهد داد.

 با این ‌وجود هنوز تعداد قابل توجهی از رشته‌ها تنها به زبان ایتالیایی ارائه می‌شوند.

» مطلب مرتبط: تحصیل در ایتالیا » مطلب مرتبط: بورسیه استانی ایتالیا » مطلب مرتبط: مدرسه ایتالیایی

ویزا

دو نوع ویزا برای افراد غیراروپایی در ایتالیا وجود دارد که از طریق سفارت در کشور خودشان، پیش از ورود به ایتالیا برای آن اقدام می‌کنند:

ویزای نوع C: که برای سفر یا اقامت کوتاه مدت صادر می‌شود. با این ویزا می‌توان یک یا چندبار به ایتالیا وارد شد و بیش از ۹۰ روزاقامت اعتبار ندارد.

ویزای نوع D: که برای اقامت بلند مدت صادر می‌شود و اعتبار آن بیش از ۹۰ روز است.

پروسه‌ی صدور ویزا در شرایط مختلف ممکن است کوتاه یا طولانی شود. بهتر است با مشاورین معتبر یا مستقیماً خود سفارت در این زمینه مشورت کنید.

هزینه‌ها

ایتالیا معمولاً به دلیل هزینه‌ی بسیار پایین‌تر دانشگاه‌های دولتی نسبت به مقاصدی مثل ایالات متحده آمریکا، کانادا و بریتانیا، در حالی که نظام آموزشی قابل رقابتی هم با دانشگاه‌های موارد ذکر شده دارد، از مقاصد پرطرفدار دانشجوهاست. اما در مقابل، هزینه‌های زندگی نسبتا بالاست و در اصل ایتالیا یکی از گران‌ترین کشورهای اروپایی از این جهت به‌شمار می‌رود. شهرهای شمالی ایتالیا، گران‌تر از شهرهای جنوبی آن هستند.

دانشگاه‌های ایتالیا عموماً خوابگاه ارائه می‌کنند. همچنین سرویس‌های مشاوره برای پیدا کردن مسکن اقتصادی یا همخانه با شرایط مالی مدنظر شما را فراهم می‌کنند. با این وجود کماکان امکان دریافت بورسیه و کمک‌هزینه‌های متنوع در این کشور موجود است.

هزینه‌ی زندگی

هزینه‌ی تخمین زده شده برای زندگی در ایتالیا چیزی بین ۷۰۰ تا ۱،۰۰۰ یورو در ماه است. اما این هزینه می‌تواند با صرفه‌جویی یا از شهری به شهر دیگر یا در موارد مختلف، متفاوت هم باشد. میانگین دستمزد تعریف شده‌ی خالص در این کشور پس از کسر مالیات در سال ۲۰۱۹ چیزی حدود ۱۴۰۰ یورو در ماه است. اما با وجود اجازه‌ی کار دانشجوهای بین‌المللی (در صورت دریافت اجازه‌ی کار)، به دلیل زمان‌بر بودن پروسه‌ی کسب اجازه‌ی کار و مشخص نبودن مدت زمان این پروسه در نواحی مختلف که ممکن است تا دو ماه یا بیشتر طول بکشد، حواستان باشد که روی شروع کار بلافاصله پس از ورود به ایتالیا حساب نکنید. به علاوه‌ی اینکه این روزها کمی وضع نابه‌سامان کاریابی و اقتصاد گریبانگیر خود ایتالیایی‌ها و قشر جوان هم شده است، به خصوص اگر زبان ایتالیایی نمی‌دانید.

شهریه

دانشگاه‌های دولتی به‌طور میانگین هزینه‌ای بین ۸۵۰ تا ۱،۰۰۰ یورو در سال، به نسبت رشته‌ای که در آن تحصیل می‌کنید دریافت می‌کنند.

دانشگاه‌های خصوصی چیزی به مراتب بیشتر از این دریافت می‌کنند و غالباً بین شهریه‌ی دانشجویان اروپایی و غیراروپایی تفاوتی نمی‌گذارند.

بورسیه‌، فاند و کمک‌هزینه

فاندها و بورسیه‌های متعددی هستند که اگر عازم ایتالیا هستید می‌توانید نگاهی هم به آنها بیندازید. بعضی از بورسیه‌ها نه تنها شهریه بلکه هزینه‌های کامل زندگی را هم پوشش می‌دهند. فاندها و بورسیه‌ها معمولاً محدودند و بر اساس ویژگی‌های ممتاز دانشجو، بعد از ارزیابی نمرات و دست‌آوردهایش به او اختصاص داده می‌شوند. بعضی از این موارد:

• بورسیه دولتی ایتالیا برای دانشجویان خارجی و ایتالیایی: این بورسیه به دانشجوهای خارجی محصل در ایتالیا و شهروندان ایتالیایی محصل در خارج از ایتالیا اختصاص داده شده و برای تعداد خیلی زیادی از رشته‌ها قابل استفاده است.
• بورسیه‌ی ادیسو پی‌اد‌مونت: این بورسیه مختص دانشجوهای بین‌المللی غیراروپایی است که در رشته‌ای به صورت تمام وقت در دانشگاه پی‌ادمونت ثبت‌نام کنند.
• کمک هزینه تحصیلی دانشگاه بولونیا برای دانشجویان بین‌المللی: دانشگاه بولونیا به دانشجوهای بین‌المللی محصل در دانشگاه‌های ایتالیا، ۴۸ کمک هزینه‌ی تحصیلی اعطا می‌کند.
• بورسیه بوکونی در ایتالیا برای دانشجویان بین‌المللی: این بورسیه نه تنها عملکرد علمی دانشجویان بلکه شرایط اقتصادی آنها را هم برای اعطای بورسیه درنظر می‌گیرد. بورسیه‌ی بوکونی شامل هزینه‌ی کامل شهریه‌ی دانشگاه تا سقف ۱۲،۷۰۰ یورو در سال است.
• بورسیه‌ی بین‌المللی پلی‌تکنیک تورین: این بورسیه به دانشجویان بین‌المللی اعطا می‌شود تا در رشته‌های مهندسی و معماری تحصیل کنند.

چک لیست

زبان مورد نیاز	انگلیسی یا ایتالیایی (بستگی به رشته‌ی تحصیلی دارد) نیاز به دانش زبان ایتالیایی در سطح روزمره
سطح زبان مورد نیاز	اعلام از سمت دانشگاه/ نیاز به ارائه‌ی مدرک/ امکان گذراندن دوره‌ی زبان ایتالیایی یا انگلیسی از سمت دانشگاه
ویزا	مراجعه به سفارت و اقدام پیش از ورود به کشور مدارک مورد نیاز: – نامه‌ی پذیرش از سمت دانشگاه – مدرک تمکن مالی شامل اثبات توانایی تهیه‌ی بلیط بازگشت – مدارک سلامت – مسکن
مدارک تحصیلی	جهت تحصیل کارشناسی: مدرک دیپلم و پیش‌دانشگاهی جهت تحصیل کارشناسی ارشد: مدرک کارشناسی مرتبط جهت تحصیل دکتری: مدرک دیپلم یا کارشناسی ارشد مرتبط (بستگی به نوع رشته‌ی مورد نظر دارد)
محدودیت سنی	ندارد (مگر از سمت دانشگاه در مورد خاصی ذکر شود)
حداقل نمره	بستگی به دانشگاه و رشته‌ی تحصیلی مورد نظر دارد
مدارک مورد نیاز برای پذیرش	عمومی: –  مدرک زبان – رزومه یا c.v – ریزنمراتکارشناسی: – مدرک دیپلم و پیش‌دانشگاهی کارشناسی ارشد: – مدرک کارشناسی مرتبط – انگیزه‌نامه – توصیه‌نامه دکتری: – مدرک دیپلم یا کارشناسی ارشد مرتبط – پروپوزال (در صورت نیاز) موارد بالا درمورد هر رشته یا دانشگاه ممکن است تغییر کند. رشته‌های رقابتی مثل پزشکی، معماری و دامپزشکی در ایتالیا احتمال زیادی دارد آزمون ورودی داشته باشد.